Drones vliegen over de aardappelvelden van boer Jacob van den Borne. Dat innovatief en duurzaam ondernemen hand in hand gaan ontdek je op de boerderij van Jacob in Reusel. Tussen 2016 en 2020 was Van den Borne Aardappelen in Reusel een proeftuin met als doel om de verspreiding van precisielandbouw een versnelling te geven. Belangstelling was er genoeg: maar liefst 150 collega-boeren kwamen in de genoemde periode een kijkje nemen. Maar de slimme technieken zelf toepassen, bleek voor veel boeren een brug te ver. ‘Wij lopen een jaar of tien vóór op de troepen’, zegt Jacob van den Borne nuchter. Zijn drijfveer is een heel persoonlijke: "Mijn kinderen [ze zijn nu 9 en 15 jaar, red.] moeten als ze dat willen óók gezond kunnen boeren. En dan bedoel ik zowel maatschappelijk als financieel gezond." De toekomst van zijn kinderen is een belangrijke reden waarom Jacob van de Borne er na de proeftuin gewoon nog een schepje bovenop deed met datagedreven telen.
Geen wonder dat zijn bedrijf in 2020 een zogenoemde ‘Boerderij van de Toekomst’ werd. Daarvan zijn er vier in Nederland. Op een Boerderij van de Toekomst werken boeren samen met beleidsmakers, kennisinstellingen, agrofood-ketenpartijen en het hightech bedrijfsleven. Zo’n boerderij test en demonstreert teeltsystemen, methoden en technologie, zodat deze sneller en beter beschikbaar komen voor de praktijk. Het gaat om vraagstukken op het gebied van water en bodem, herstel natuurwaarden en biodiversiteit in de landbouw, maximaal gebruik van reststromen, en hoe om te gaan met een teveel en een tekort aan water, als gevolg van de klimaatverandering.
Hoe ziet Jacob van den Borne de toekomst van de landbouw- en voedselsector? ‘Door samenwerking met de intensieve veehouderij gaan we onderzoeken hoe we kringlopen sluitend kunnen maken, dus dat we zelf voor onze grond- en hulpstoffen zorgen. Belangrijke vragen daarbij zijn steeds: Hoe zou Moeder Natuur het doen? Wat als de mens zich er niet mee zou bemoeien? Want uiteindelijk liggen er veel antwoorden in de natuur.
Als we Jacob van den Borne ontmoeten, staat hij juist twee medewerkers aan te sturen die aardappelen poten op een van de 160(!) percelen die zijn bedrijf bezit – tachtig procent in België, de rest in Brabant. Het voorjaar is hét moment om pootaardappelen te planten. De 41-jarige aardappelteler omschrijft het als ‘een logistiek feestje’ – gezien zijn vele percelen. Jacob is de derde generatie in de familie die het aardappelbedrijf in Reusel runt. Eind jaren zeventig nam zijn vader het over van zijn opa, en in 2006 nam Jacob het over.
Als de aardappelen gepoot zijn, krijgen ze 160 dagen de tijd om te groeien voordat ze in september worden geoogst. Ze zijn allemaal bedoeld voor de frietindustrie.
Met zoveel percelen is de uitdaging om zo efficiënt en duurzaam mogelijk te werken. Efficiency is een beproefde manier om de kostprijs te verlagen, dus deze aanpak heeft Jacob van den Borne al sinds 2006 tot kunst verheven. "Al onze machines rijden in kaarsrechte lijnen, maken geen meter te veel en we spenderen geen liter water méér dan nodig, dankzij een programma dat de breedte van het sproeikanon automatisch aanstuurt, zodat overlap en verspilling van water wordt voorkomen."
Over verduurzaming gesproken. Van den Borne heeft ook een zogeheten Phytobac gerealiseerd. Deze installatie verwerkt reststromen gewasbeschermingsmiddelen (afkomstig van de spuitmachine) zonder schade aan het oppervlaktewater toe te brengen. Het restwater van het reinigen van de machines wordt opgevangen en verdampt in de Phytobac, de middelen die dan overblijven worden op natuurlijke wijze afgebroken in een mengsel van grond en stro. Ook is Van den Bornes bedrijf dankzij de aanleg van zonnepanelen op drie bewaarloodsen zelfvoorzienend in stroomgebruik.
Om ook de biodiversiteit te stimuleren, zaait Van den Borne jaarlijks zeven hectare grond in met akker- en bloemenranden, want de insecten die hier een plek vinden zijn de natuurlijke vijand van plaaginsecten op omliggende percelen. Met bijenhotels op zijn land voorkomt hij insectenplagen. Veldmuizen weert de aardappelboer met palen waarop haviken kunnen plaatsnemen. En in alle bewaarloodsen heeft Van den Borne uilenkasten geplaatst, want uilen verdrijven ongedierte.
De laatste jaren voegde Jacob van den Borne een belangrijk element toe aan zijn bedrijfsstrategie: optimalisatie van de aardappelteelt. Data speelt daarin de hoofdrol, want meten is weten. Sensoren en drones verzamelen al die data. Het is precisielandbouw in optima forma: gewassen met behulp van technologie heel nauwkeurig de behandeling geven die ze nodig hebben. Wijzend op het perceel legt hij uit hoe je data slim kunt gebruiken: "Alleen al op dit ene veld is het verschil enorm. Het ene stukje kan twintig ton aardappelen opleveren, even verderop levert een stukje van dezelfde omvang tachtig ton. Als we dat in kaart brengen, kunnen we ervan leren en er rekening mee houden." Zijn ogen beginnen te glinsteren: "En dan wordt het interessant. We zoeken uit waarom het ene stuk vruchtbaarder is dan het andere, of we zetten op een vruchtbare plek nog meer nutriënten in. Zo’n aanpak draagt bij aan verdere verduurzaming."
Hoe ziet de toekomst van zijn bedrijf eruit? De plannen om op eigen terrein een ‘Van den Borne Academy’ te bouwen, liggen klaar. Hier kunnen mensen straks beleven wat landbouw is. "We gaan voor een Evoluon-achtige beleving,"vertelt Jacob van den Borne enthousiast.
Maar het heet niet voor niets ‘Academy’, dus hier gaat hij ook (toekomstige) agrariërs bijscholen: ‘Ik wil anderen laten zien hoe het ook kan in de landbouw, ik wil ze leren anders te denken.’ Nu al begeleidt hij jaarlijks tien à vijftien scholieren die stagelopen op zijn bedrijf. ‘En bijna allemaal komen ze na hun opleiding in de precisielandbouw terecht,’ zegt Van den Borne trots.
Met één druk op de knop kopieer je gratis de volledige tekst van dit verhaal
