In de toekomst teel je je eigen biologische voedsel met een landbouwrobot. Met hun bedrijf Pixelfarming brengen de ondernemers Arend en Simone Koekkoek dit idee in de praktijk.
Op een app kijken hoe je aardappelen groeien en hoe de robot de uien poot. Voor Arend en Simone Koekkoek is dat de vraaggestuurde landbouw van de toekomst. Met de oprichting van Pixelfarming geven zij biologisch moestuinieren een geheel nieuw gezicht.
Arend en Simone Koekkoek zaten in 2014 met hun vrienden Karin Timmerman en Kees Westein op een camping in Frankrijk. De koetjes en kalfjes waren de eerste dagen besproken, nu daalden ze af naar de grotere vragen van het leven. Met een wijntje erbij beantwoordden ze de prikkelende vraag: wat zou jij doen met een miljoen euro?
Simone weet nog precies wat haar antwoord was: elkaars talenten inzetten om de wereld beter achter te laten dan ze hem zelf aangetroffen hadden. Hoe gaaf zou het zijn om hun eigen voedsel te verbouwen, energie op te wekken en ook op andere terreinen zelfvoorzienend te zijn?
Typisch zo’n vrijblijvende gedachte die je op vakantie uitspreekt, dacht Simone die avond. Toen ze daarna met Arend verder reisde, ging hij tot haar verrassing door op haar idee. “We gaan het gewoon doen”, zei Arend. “Geen nee is het nieuwe ja. Zolang we niets tegenkomen dat ons tegenhoudt, gaan we ermee verder.”
Dromen moet je doen. In 2016 kopen ze samen met Karin en Kees een oude vervallen boerderij in het buitengebied van Almkerk met 10 hectare grond erbij. De koppels bouwen twee nieuwe ecologische woningen voor hun eigen gezinnen, draaien radicaal de gaskraan uit en gaan pionieren met duurzame technologie. Hun streven: helemaal zelfvoorzienend zijn en een innovatiecentrum voor duurzame landbouw oprichten. “Het is ‘Ik vertrek’, maar dan naar het Land van Altena”, zegt Simone.
De voormalige boerenschuur wordt omgebouwd tot Campus Almkerk met werkruimten, labs en proeftuinen. Het is inmiddels het onderkomen voor een reeks bedrijven die kennis uitwisselen en samen vernieuwende concepten uitdenken rondom landbouw, energie en duurzaamheid.
Om alle mensen op de campus en hun gezinnen te voeden hebben ze negen hectare grond nodig. Met de bedrijfsgebouwen erbij is hun eigen terrein daar precies groot genoeg voor. Deze berekening leidde direct naar hun doorbraakidee voor de landbouwsector: pixelfarming. Digitaal moestuinieren, maar dan met echte aardappelen, uien, kruiden en andere gewassen, in samenwerking met de natuur.
Simone komt uit de bouwwereld, Arend is van huis uit software- en dataspecialist. Vanuit hun technische kennis en ervaring met ondernemingen zien ze eindeloos veel mogelijkheden om op een andere wijze voedsel te verbouwen. Ze denken niet vanuit het bestaande boerenbedrijf, maar vanuit big data, autonoom rijdende robots en snel veranderende behoeften van de consument. Met die ogen zien ze een landschap als een beeldscherm, dat je in pixels kunt verdelen. “Net als in de app Hayday, dat veel mensen op hun telefoon speelden”, zegt Simone. “Je eigen wortelen besproeien, maar dan in het echt.”
Pixelfarming is het resultaat van deze samenklontering van concepten en technieken. Via de website ‘pachtjepixel.nl’ kan de consument zijn eigen ‘pixel’ landbouwgrond reserveren en naar eigen wens een teeltplan maken.
Het zaaien, planten en de verzorging van jouw ‘pixelveld’ is in handen van een robot. Met behulp van sensortechnologie weet deze robot voor elke individuele plant te bepalen hoeveel water of mest er nodig is. Hierdoor is er minder waterverspilling, zijn geen chemicaliën nodig en is de bodem er beter aan toe. Via een camera ziet de consument precies hoe zijn gewassen groeien. In interface-taal: het is helemaal What You See Is What You Get.
De buitenwereld prijst de ondernemersdrang van Simone en Arend, maar kijkt ook met wantrouwen naar de pioniers. Passen de afmetingen van de nieuwe woningen wel in het bestemmingsplan? Kunnen ze hier wel een inkomen uit halen? En zeker ook: wat moeten deze techneuten op het boerenland?
In de ogen van Arend en Simone is het volkomen logisch dat big-data-specialisten, softwareontwikkelaars en andere ingenieurs hun kennis en talenten op het Brabantse platteland tot bloei brengen. “We leven niet meer in een productie-economie, maar in een kenniseconomie”, zegt Arend. “Wij willen afstappen van het idee dat je alleen door massaproductie als agrariër je geld kunt verdienen”, voegt Simone toe. “We willen dat mensen weer voeling krijgen met de producten die ze in hun voedsel verwerken.”
Stap twee is een hyper-individuele benadering van de consument, die Arend heeft opgepikt bij zijn eerdere automatiseringswerk voor de drukkerijwereld. Drukkerijen waren gewend om elke keer een nog grotere rotatiepers aan te schaffen om de marktontwikkelingen te kunnen bijbenen. Precies zoals ook landbouwbedrijven te werk gaan: groot, groter, grootst. Maar de drukkerijen hebben inmiddels een overgang gemaakt naar gepersonaliseerd drukwerk. Van opschaling als ultiem bedrijfsmodel naar ‘ieder huis zijn eigen printer’.
Het idee dat ze nu op de campus vormgeven is dezelfde transitie, maar dan op het gebied van voedsel. Arend: “Eerst bouwden we software om gepersonaliseerde verjaardagskaarten te drukken, nu genereren we individuele teeltplannen voor vijftig consumenten in Brabant.”
De derde stap bestaat uit het slim combineren van – vaak bestaande - technologie. De landbouwrobot bestond al, maar had voor 99 procent van de tijd geen werk. Met hulp van Wageningen Universiteit hebben ze de robot aangepast, zodat hij nu met behulp van GPS langs alle moestuinen kan rijden. Een volgende stap is de ontwikkeling van een elektrisch autootje met een aaibaar design, dat de verse oogst automatisch en CO2-vrij bij iedere klant thuisbezorgt.
Ook willen ze een restaurant volledig van alle benodigde groenten en kruiden voorzien. Met andere innovators bekijken ze hoe ze alle 500 couverts lokaal kunnen produceren. Arend, zelf een gretige vleeseter, ziet mogelijkheden om in de toekomst ook een veestapel aan de landbouwactiviteiten toe te voegen. “Vlees en zuivelproducten behoren ook tot de behoeften van restaurants, dus dat zou een mooie toevoeging zijn.”
Simone en Arend Koekkoek zien al hun activiteiten als work in progress. Daarbij hoort ook de zoektocht naar een goed verdienmodel. Voorlopig verdienen ze vooral aan het verkopen van kennis. “Daaraan valt negen keer zoveel te verdienen als het verkopen van gewassen”, zegt Arend.
Hun filosofie: maak de vraagstukken niet te groot, want anders verzuip je erin. “We werken liever met veel ingenieurs aan vrij kleine problemen”, zegt Simone. “Onze ideeën toetsen we met belangrijke partijen, zoals marktleiders in de foodwereld, maar ook met natuurorganisaties. Daardoor kunnen we snel oplossingen vinden, die we vervolgens op grotere schaal uitrollen.”
Nu ze hun tweede seizoen ingaan, kijken ze hoe ze Pixelfarming kunnen opschalen. Er moeten twee boerderijen bijkomen om aan de groeiende vraag van enkele restaurants te voldoen. Het liefst ergens in de regio, zodat ze lokaal kunnen blijven produceren. “Maar deze vorm van duurzame landbouw kun je ook toepassen op wegkwijnende trapveldjes in de stad”, zegt Arend. “Zo kun je een verlaten grasveld met modderplekken weer tot leven wekken.”
Het aantal samenwerkingen blijft groeien: projectontwikkelaars, maar ook studiegroepen agrariërs haken aan. In Noord-Brabant zitten ze goed, merken ze. “Er is veel foodkennis in Brabant, interessante marktpartijen en vooral een hoog doe-gehalte”, zegt Arend. “Overal merk ik dat mensen er echt voor gaan. Wij zijn zelf al enorm intrinsiek gemotiveerd om dit voor elkaar te krijgen, maar het helpt ons wel als de omgeving het ook belangrijk vindt. We ontmoeten mensen die innovatie waarderen en bereid zijn om hun oordeel even uit te stellen.”
Simone en Arend willen hun natuurinclusieve vorm van landbouw als nieuwe norm neerzetten en zo hun bijdrage leveren aan de circulaire economie. Afgelopen seizoen hebben ze de robot getest op een proefveld van ongeveer 2500 m2. Een grote vraag was hoe het moestuinieren zou uitpakken zonder chemicaliën te gebruiken. Maar in de ultradroge zomer van 2018 hield het onkruid de bodem juist vochtig, zodat de uien beter groeiden dan verwacht. “En dat is juist zo mooi,” zegt Simone. “Laten we samenwerken met de natuur, en het land niet op een hysterische manier helemaal schoonhouden.”
Natuur en techniek vormen sowieso een sterk koppel, hebben ze ervaren. De koninginnenpage, een van de grootste vlinders van Nederland, heeft zijn weg inmiddels gevonden naar de digitaal georganiseerde boerderij. Met de bloemen rondom hun pixeltuinen trekken ze ook andere interessante insecten aan. “Onze veldbonen kregen luis, maar er waren genoeg lieveheersbeestjes om de luizen op te eten”, vertelt Simone. “De natuur redde het gewoon. Dit is optimaal samenwerken met de talenten uit de natuur.”
Enkele jaren na hun eerste gedachten op de Franse camping leven Simone en Arend nu op het Brabantse platteland met Pixelfarming hun eigen droom. Niet gemakkelijk, wel de moeite waard. “Een voorwaarde voor dit bestaan is dat je kunt omgaan met onzekerheid”, zegt Arend. “We zijn onderweg. Niet bij A of B, maar ergens tussenin. Soms is die reis heel comfortabel en geniet je van de voordelen. Maar je moet ook accepteren dat je het niet precies weet. We zien hier mooie vergezichten, maar hebben ook de muggen.”
Arend weet vanuit zijn jeugd hoe het is om zelfvoorzienend te zijn, omdat hij opgroeide in een familie van aanpakkers en doe-het-zelvers. Voor Simone is het plattelandsleven daarentegen volkomen nieuw. Ze had in haar leven zelfs nog nooit een worteltje of radijsje gezaaid.
In het vorige seizoen stond ze voor het eerst te wieden en te schoffelen, want de robot kan het nog niet alleen. Ze genoot meer van de samenwerking met de natuur en de digitale moestuinier dan ze had verwacht. “Ik zag patrijzen lopen, hoorde bijen zoemen en voelde me helemaal thuis. Als ik met mijn handen in de grond woel of met mijn vingertoppen door het graan strijk, voel ik me meer in contact met mijn omgeving dan ooit tevoren.”
Met één druk op de knop kopieer je gratis de volledige tekst van dit verhaal
