In 1923 richt Saal van Zwanenberg de NV Organon op. De ‘trots van Oss’ ontwikkelt zich tot een wereldspeler in de farmaceutische industrie. Bijna 100 jaar later staat er “echt een heel ander bedrijf”. Directeur Wenny Raaijmakers vertelt.
Bijna honderd jaar geleden, in 1923, richtte Salomon (Saal) van Zwanenberg in het Brabantse Oss de NV Organon op. Saal was directeur van het familiebedrijf Zwanenberg's Slachterijen en Fabrieken, de grootste exportslachterij van Nederland. Een echte ondernemer, die vanuit de gedachte dat ‘Onze-Lieve-Heer niets voor niets heeft geschapen’ samen met wetenschappers op zoek gaat naar een nuttige toepassing van zijn slachtafval. Die vindt hij in insuline, gewonnen uit de alvleesklieren van runderen en varkens. Organon is in Europa het eerste bedrijf dat deze belangrijke stof voor de behandeling van diabetes op de markt brengt. In de loop der jaren volgt een hele reeks hormonale (genees)middelen, waarvan de in 1962 geïntroduceerde anticonceptiepil Lyndiol de bekendste is. Het maakt Organon tot een wereldspeler in de farmaceutische industrie en een belangrijke economische motor voor de regio.
“Nieuwe Organon is echt een heel ander bedrijf”
Wie bijna een eeuw later over het terrein van Organon wandelt, ziet naast nieuwbouw nog veel dat aan die oude tijden herinnert. Vaak is dat alleen aan de buitenkant te zien: achter donkerbruine baksteen en glas-in-lood ramen bevinden zich hypermoderne laboratoria en productie-installaties. Wenny Raaijmakers, de huidige directeur van Organon Oss, is trots op de rijke geschiedenis van de organisatie. “Maar het nieuwe Organon is echt een heel ander bedrijf”, zegt ze.
Als Wenny er in 1999 in dienst treedt, gaat het Organon voor de wind. Het bedrijf - sinds 1969 onderdeel van Akzo Nobel – doet goede zaken met antidepressiva en staat aan de vooravond van de lancering van twee revolutionaire anticonceptiemiddelen met gereguleerde hormoonafgifte: het anticonceptiestaafje en de anticonceptiering, beide uitgevonden in Oss. Er werken dan zo’n 4500 mensen in Productie en Research & Development. Zo’n tien jaar later berichten de media over het ‘einde van het succesverhaal’. Wat is er gebeurd?
Flinke klap voor Oss
Volgens Wenny was het niet het einde, maar de vestiging in Oss kreeg wel een flinke klap te verwerken. “In 2007 werd Organon verkocht aan het Amerikaanse Schering-Plough - voor de mensen hier een grote teleurstelling. Twee jaar later fuseerde het bedrijf met een andere grote Amerikaanse farmaceut: MSD (in de VS bekend als Merck). MSD had wereldwijd bijna honderd productielocaties en meer dan tien R&D-locaties. Om concurrerend te blijven, moest het aantal locaties worden beperkt. Daardoor verdween eerst het onderzoek uit Oss en gingen hier meer dan duizend banen verloren. Later werd een deel van de grondstofproductie aan Aspen verkocht. Maar Oss bleef een belangrijke productielocatie, die in de loop der jaren alleen maar meer ging produceren en waarin stevig is geïnvesteerd.”
Om ervoor te zorgen dat de in al die jaren opgebouwde farmaceutische kennis en expertise niet verloren gingen, richtte een samenwerkingsverband van onder andere MSD, provincie Noord-Brabant, gemeente Oss en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) op het voormalig Organon-terrein een Life Sciences bedrijvenpark op, het huidige Pivot Park. Veel van de bedrijven die hier aan farmaceutische innovatie werken, zijn opgericht door vroegere werknemers van Organon en MSD.
Focus op vrouwengezondheid schept mogelijkheden
Nu is ook Organon, ‘de trots van Oss’, weer terug. In 2020 besloot MSD om de activiteiten voor vrouwengezondheid af te splitsen en als zelfstandige organisatie naar de beurs te brengen. Het idee erachter: als je focus aanbrengt, maak je betere keuzes en kun je patiënten beter helpen. Het nieuwe Organon is wereldwijd actief en levert (genees)middelen aan meer dan 140 landen. Bij de Benelux-organisatie werken tweeduizend van de ongeveer negenduizend medewerkers. De grootste van de zes productielocaties – met zo’n 1100 medewerkers - is die in Oss. Wenny: “In het grote MSD waren we één van vele. We hebben nu veel meer impact.” Daarbij schept de focus op vrouwengezondheid in de brede zin volop mogelijkheden: “Er is op dit gebied veel dat nog altijd onvoldoende aandacht krijgt. Dat kan om anticonceptie of vruchtbaarheid gaan, maar bijvoorbeeld ook om een aandoening als endometriose.”
Als MSD in februari 2020 de nieuwe organisatie aankondigt, is de sfeer in Oss in eerste instantie wat gelaten. Maar wanneer niet lang daarna duidelijk wordt dat het bedrijf de vertrouwde naam Organon krijgt en er meer bekend wordt over wie het bedrijf gaan leiden, neemt het enthousiasme toe. Wenny: “Een aantal sterke, gewaardeerde leiders vanuit MSD koos bewust voor de overstap naar Organon; mensen met ideeën, die er zin in hebben om een nieuw bedrijf op te zetten en de ambitie van het samenwerken delen. Dat gaf een positieve boost.”
Tekenend voor de ambitie van de nieuwe organisatie is het feit dat vlak na de beursgang al een overname van een startup en een samenwerking werden aangekondigd. De bedrijven in kwestie houden zich bezig met het voorkomen van ernstige bloedingen tijdens bevallingen en de preventie van vroeggeboortes. Voor de grote farmaceuten is dit de nieuwe manier van innoveren, legt Wenny uit. “We zoeken de samenwerking met kleine bedrijven die iets fantastisch hebben bedacht en wel al klinisch onderzoek hebben verricht, maar niet de expertise, middelen en partners hebben voor grootschalig onderzoek, productie en commercialisering.”
Productie spierverslapper verdubbeld tijdens corona
Terwijl er een start wordt gemaakt met de ontvlechting en het in de steigers zetten van de nieuwe organisatie slaat corona toe. En laat de productiesite in Oss zien waar het ook in moeilijke tijden toe in staat is. “Wij produceren hier een spierverslapper die ervoor zorgt dat mensen beter en veiliger kunnen worden beademd,” vertelt Wenny. “Dit middel is een uitvinding van Organon, maar wordt tegenwoordig vooral (goedkoper) geïmporteerd vanuit India en China. Door corona nam de vraag enorm toe. Omdat import niet mogelijk was, hebben wij de productie in twee weken tijd verdubbeld om heel Europa en later ook landen buiten Europa van deze spierverslapper te kunnen voorzien. Onze mensen hebben keihard gewerkt. We weten allemaal dat we hier geneesmiddelen produceren, maar nu was zó evident waar je het voor doet; iedereen kende wel iemand die ernstig was getroffen.” Het Osse Organon biedt ook praktische hulp: wat de fabriek aan mondkapjes kan missen, gaat naar ziekenhuizen en huisartsenposten in de omgeving. En in installaties die normaliter voor heel andere middelen worden gebruikt, worden honderden liters van het in de fabriek veelgebruikte desinfectiemiddel ethanol verdund om aan huisartsenposten te kunnen geven.
Verder bouwen
Nu veel weer terug is naar ‘bijna normaal’ kan er verder worden gebouwd. Aan de nieuwe organisatie, compleet met nieuwe en vernieuwde kantoren en machinepark. En aan het verwezenlijken van de missie van het bedrijf: een verschil maken op het gebied van vrouwengezondheid. Wenny Raaijmakers ziet ernaar uit: “We spelen daar vanuit Oss een belangrijke rol in. Dat biedt mogelijkheden om onze productiecapaciteit uit te breiden; een fijne uitdaging.”
Ook de bekende blauwe wand aan de Osse Molenstraat, hét symbool van het bedrijf, werd onder handen genomen. RoosArt maakte er een gigantisch kunstwerk van, met drie mensen die onderzoek, ontwikkeling en productie symboliseren en een vlinder die op zoek gaat naar nieuwe oplossingen. Het kan niemand die hier langskomt meer ontgaan: achter deze wand gebeuren mooie dingen.
Met één druk op de knop kopieer je gratis de volledige tekst van dit verhaal
