Samenwerken met 123 nationaliteiten? Noélie (ASML) vertelt.

Toen Noélie Wojewoda in 2006 bij ASML in Veldhoven begon te werken, was ze een van de jongsten in haar groep directe collega's; ze was ook de enige vrouw en de enige buitenlander. De kleine Franse werktuigbouwkundige, die opgroeide in de buitenwijken van Parijs, had een stage gezocht om haar masteropleiding aan de INSA Lyon af te ronden. Ze kon geen geschikte functie in de VS of Groot-Brittannië kon vinden zoals ze liefst wilde, maar kreeg een stage aangeboden bij Philips in Eindhoven. "Ik wist niets van Eindhoven, maar wist dat dit een goede gelegenheid was, waar ik mijn Engels kon oefenen en mijn masterdiploma kon afronden." Maar er bleek meer in te zitten dan dat. Tegen de tijd dat haar stage van zes maanden was afgerond, had ze besloten om in de stad te blijven en vond ze via een bureau een baan bij ASML.

ASML, 's werelds grootste fabrikant van chipmachines, is een van de vele succesvolle bedrijven die hun oorsprong vinden in Philips. Het bedrijf maakt geen chips, zoals wel eens wordt gedacht, maar ontwerpt en bouwt de machines die chips maken. Het bedrijf had begin 2019 kantoren in meer dan 60 steden in 16 landen, met het hoofdkantoor in Veldhoven. Wereldwijd heeft ASML zo’n 24.000 mensen in dienst. De omzet steeg in 2018 naar 10,9 miljard euro.

"Destijds werden de vergaderingen in het Nederlands gehouden en moest ik constant om een vertaling vragen", lacht ze. "Vandaag de dag hoor je hier overal mensen Engels spreken, dus bij ASML is er in de loop der jaren echt veel veranderd." Om haar punt te bewijzen: eind 2018 waren er 104 nationaliteiten vertegenwoordigd op het hoofdkantoor van ASML in Veldhoven en 123 nationaliteiten bij ASML wereldwijd. Als indicatie van het snelle groeitempo en de eindeloze honger in de branche naar schaarse vaardigheden, is slechts de helft van de nieuwe aanwervingen in Veldhoven van Nederlandse nationaliteit.

Dat ze een uniek geval was zag Noélie in die tijd vooral als een voordeel: "Anders zijn betekent dat mensen zich jou herinneren", zegt ze. Belangrijker nog, ze realiseerde zich al snel dat ze de ideale plek voor een creatief ingenieur had gevonden. "Ik hield gewoon meteen van dit bedrijf. Het was en is voor mij een heel sterk punt dat de productie hier bij ASML dicht bij het ontwikkelingscentrum ligt. Je ontwerpt een stuk van de hardware, haalt het op bij de leverancier en loopt dan over het parkeerterrein naar de productielocatie om te zien hoe het werkt. Als ingenieur is het gaaf om aan te raken wat je had bedacht en gemaakt. Dat maakt me supertrots."

Noélie trof bij ASML een energieke wereld vol kansen aan en dat is ook de reden waarom ze al die jaren bij haar werkgever is gebleven: "Het is een omgeving waar veel vraag naar is. De halfgeleiderindustrie is gek in de zin dat de cyclus echt kort is - om de twee tot drie jaar heb je een nieuwe machine. Er is dus nooit een moment van rust. Maar vanuit technisch oogpunt zijn er veel mogelijkheden. We zijn vrij om onze creativiteit los te laten". Met een lach vat ze het samen: "In principe is het een speeltuin voor ingenieurs."

De financiën van ASML ondersteunen dit beeld: het bedrijf heeft in de loop der jaren zwaar geïnvesteerd in baanbrekend onderzoek en ontwikkeling (R&D). In 2018 voor 1,6 miljard euro; in 2019 zal dat bedrag zelfs stijgen tot 1,9 miljard. "Ik ben nieuwsgierig en probeer om de drie tot vier jaar van project te veranderen; dat kan in een groot bedrijf als dit. Het leiden van een project is leuk, ongeacht de business line waarin het zich bevindt, omdat alles te maken heeft met innovatie en nieuwe ontwikkeling. Werken met slimme mensen - slimme ontwerpers, ingenieurs - en ze naar een doel leiden, daar krijg ik energie van".

Begonnen bij ASML als werktuigbouwkundig ingenieur in 2006, is Noélie nu projectleider in de business line Extreme Ultraviolet (EUV). Deze lithografietechnologie - het hart van de chipproductie - is relatief nieuw ontwikkeld door ASML; de eerste EUV-testmachine werd geleverd in 2014, en sindsdien is de productie en levering gestaag gegroeid. ASML heeft in 2018 18 EUV-machines geleverd en is van plan om in 2019 nog eens 30 systemen te leveren. Een EUV-machine kost zo’n 100 miljoen euro.

Transparante communicatie en het vermogen om te organiseren vindt ze haar belangrijkste vaardigheden, waarbij nieuwsgierigheid het meest essentieel is. "Als we nieuwe medewerkers ‘onboarden’, zeg ik altijd dat je bij ASML pro-actief nieuwsgierig moet zijn - altijd meer willen ontdekken en vooruit willen gaan.”

Op een typische dag werkt Noélie met haar interne team van tien mensen en houdt ze daarnaast contact met een externe leveranciersgroep van een tiental ontwikkelaars. "We bespreken issues die mogelijk zijn ontstaan, volgen de voortgang van het normale werk en zoeken naar afstemming. Dat is heel Nederlands, denk ik; het is het poldermodel dat ervoor zorgt dat iedereen het met elkaar eens is. Het past prima bij mijn aard, dus ik ben er blij mee.”

De werkdag vliegt snel voorbij, waardoor ze meestal geen tijd heeft om naar de kantine - beter gezegd: een grote ruimte met verschillende restaurants - te gaan voor een lunch. "We werken in een omgeving waarin je nauwelijks merkt dat de tijd verstrijkt."

Ondanks het tempo van het werk hecht ASML groot belang aan evenwicht tussen werk en privéleven, hetgeen nog een reden is waarom Noélie consequent enthousiast is gebleven over haar werk. Bovendien vindt ze dat dit principe een bijdrage levert aan het innovatieve succes van het bedrijf. "Ik denk dat het heel belangrijk is dat mensen zich kunnen richten op het werk én op het gezin. Mensen die normaal werken, en die kunnen genieten van hun gezin, zijn meer ontspannen, kunnen beter werken en zijn meer gefocust. Als ik mijn driejarige dochter voor langere tijd zou moeten verlaten, zou ik gestrest zijn en me niet op mijn gemak voelen."

Noélies ouders reizen binnenkort vanuit Frankrijk naar ASML in Veldhoven om daar een familiedag bij te wonen. "Ze kijken er erg naar uit," zegt Noélie. ASML organiseert regelmatig familiedagen, speciaal om familie van medewerkers een kijkje in de keuken van ‘hun’ bedrijf te geven. De technologische wereld van ASML is fascinerend en ingewikkeld tegelijk. Onderdeel van de familiedag is dan ook een bezoek aan het interactieve Experience Center van ASML. Hier kunnen genodigden onder andere zien hoe de technologie werkt. Het Experience Center is ook zeer in trek bij scholen. Jaarlijks komen duizenden jongeren naar ASML, om te leren hoe gaaf techniek is en wat je er mee kunt.

Op de vraag of haar familieleden haar werk begrijpen, denkt ze even na en lacht. "Mijn vader zit ook in de branche en is ook projectleider, dus we hebben gesprekken over ons werk. En mijn man werkt bij ASML. Dus, ja, ik denk dat mijn familie best in staat is om in het kort aan te geven wat ASML doet."

Noélie ziet deze groei als een belangrijke prestatie, maar zegt dat het nog een paar jaar kan duren om te bepalen of het succes kan aanhouden. "Ongeveer 40% van het personeel was hier twee jaar geleden nog niet. Daarom is het belangrijk dat we de tijd nemen om de mensen binnen de cultuur van het bedrijf te laten integreren. ASML is een Nederlands bedrijf en het succes komt voort uit het feit dat het in Nederland en in Brabant is gevestigd. Er is een mentaliteit van directheid en openheid en respect voor het feit dat we allemaal verschillende verantwoordelijkheden hebben. Ook al brengen internationals nieuwe manieren met zich mee, wat positief is, we moeten proberen de Nederlandse cultuur en de Brabantse identiteit van samenwerking te behouden."

Binnen deze groei is de grootste technische prestatie van ASML de creatie van de EUV-technologie, zegt ze. "Tien jaar geleden was het allemaal nog in de onderzoeksfase. Nu zien we dat onze klanten de machines gebruiken om chips mee te printen. Het is gek als je erover nadenkt, want de machine is zeer, zeer complex, en we kregen van meet af aan te horen dat het niet mogelijk zou zijn om de technologie te ontwikkelen."

Noélie stelt tevreden vast dat ze het afgelopen jaar veel plezier in haar werk heeft gehad. "Het betekent dat ik mijn plaats, mijn rol, de baan en de omgeving die ik leuk vind, heb gevonden. En dat ik mijn werkomgeving heb kunnen vormgeven zodat deze past bij wat ik leuk vind. Elke dag is in zekere zin een prestatie. Dat alles zorgt ervoor dat ik bij ASML blijf."

ASML