Van Gogh als inspirator voor verandering

De leefbaarheid in dorpen en steden staat onder druk, natuur heeft het zwaar. Om Brabant leefbaar te houden, moeten handen uit mouwen gestoken worden. Want, zoals Vincent van Gogh al schreef: “Hoopvol uitkijken naar betere tijden moet niet alleen een gevoel blijven. Het gevoel moet je omzetten in daden.” Met een ambitieus meerjarenprogramma wil Van Gogh Homeland nieuwe perspectieven bieden op duurzame ontwikkelingen. Dat gebeurt op een bijzondere manier, namelijk door een breed publiek te laten erváren dat verandering mogelijk is.

Van Gogh Homeland is ontstaan in Midden-Brabant: “Een broedplaats voor nieuwe ideeën en innovaties”, vertelt programmadirecteur Lian Duif. De Brabantse regio heeft een sterke focus op leisure (vrijetijdsbesteding). Met bedrijven als de Efteling en Libéma heeft de Brabantse regio toonaangevende spelers in de vrijetijdssector. Samen met deze bedrijven, onderwijsinstellingen, Midpoint Brabant en het cultuurfonds Brabant C ontwikkelt Van Gogh Homeland nu een reeks biënnales (kunstmanifestaties), die ook de leefomgeving van Brabanders verrijken. “Ons uitgangspunt is niet 'meer, meer, meer', maar we willen iets neerzetten dat mensen aan het denken zet.”

De Spoorzone in Tilburg krijgt in 2026 de primeur: hier vindt de eerste Van Gogh Homeland Biënnale plaats. Een ‘belevenis met betekenis’, zoals Lian Duif het omschrijft. De relatie met Vincent van Gogh? De kunstenaar had een sterke band met Brabant. Hier leerde hij het vak en ontwikkelde hij zijn liefde voor de natuur. “Vincent van Gogh zag de ontwikkelingen in zijn homeland: zoals de industrialisatie, waardoor boeren onder druk kwamen te staan, maar ook de armoede en de druk op de natuur. Van Gogh was maatschappelijk betrokken en legde dit vast in zijn schilderijen, tekeningen en brieven.”

Nu, honderdvijftig jaar later, bevinden we ons opnieuw in een turbulente tijd met grote uitdagingen. De onderwerpen in zijn schilderijen en brieven sluiten nauw aan bij grote Brabantse vraagstukken van nu op het gebied van verstedelijking, vergroening, menselijkheid, mobiliteit, waterbeheer, landbouw en industrie. “Vincent van Gogh kan ons inspireren om daadwerkelijk te veranderen”, gelooft programmadirecteur Lian Duif.

De eerste biënnale staat gepland in mei en juni 2026. De internationaal vermaarde architect Winy Maas, Brabander van oorsprong, staat als curator garant voor het programma. “Samen met de leisure-sector, kunstenaars, het onderwijs en (startende) ondernemers creëren we een iconische ontmoetingsplek in de Spoorzone van Tilburg”, vertelt programmadirecteur Lian Duif. Belangrijk thema tijdens de eerste manifestatie is de verdichting en vergroening van de stad. Een actueel onderwerp in veel steden, vooral ook in Tilburg, dat een van de warmste binnensteden van Nederland heeft.

Letterlijk en figuurlijk hoogtepunt wordt een metershoge installatie, een iconische Groene Kathedraal, het podium van een prikkelend programma waar bezoekers zich op een verrassende manier kunnen onderdompelen in de droom over de groene stad van de toekomst. In deze Groene Kathedraal worden natuur, architectuur, kunst en beleving samengebracht op een manier die het publiek uitnodigt tot reflectie, verwondering, beleving en ontmoeting.

Na afloop van de biënnale krijgt al het groen, geleverd door regionale boomtelers, een permanente plek in Tilburgse wijken.

Naast de Efteling en Libéma zijn ook andere belangrijke Brabantse partners bij Van Gogh Homeland betrokken, zoals Midpoint Brabant, de gemeente Tilburg en de provincie Noord-Brabant. Ook zes grote onderwijsinstellingen – Avans, Yonder, Yuverta, De Rooi Pannen, Tilburg University en Breda University of Applied Sciences (BUas) – hebben zich verbonden. Door deze samenwerking werken studenten en professionals samen aan duurzame innovaties. “We willen ook graag zoveel mogelijk ‘groene handen’ betrekken bij dit project. Zij zijn onmisbaar om de noodzakelijke vergroening mogelijk te maken, dus we zijn heel blij met alle mbo-studenten van groene scholen die mee gaan helpen,” aldus Duif.

Een eerste stap in deze samenwerking was een tweedaagse hackathon, waar studenten samen met groene denkers en doeners concepten ontwikkelden voor de groene verticale buurt van de toekomst. Met de uitkomsten van deze hackathon gaan de onderwijsinstellingen met hun studenten verder aan de slag in hun onderwijsprogramma's.

In aanloop naar de Biënnale organiseert stichting Van Gogh Homeland een living lab waarin bedrijven, onderwijsinstellingen, culturele instellingen, kunstenaars en overheden samenwerken aan sociale en technische innovaties. Die zijn in het voorjaar van 2026 gedurende twee maanden zichtbaar en beleefbaar.

Om deze ontwikkelingen te ondersteunen, is Bert Smit aangesteld als bijzonder lector Van Gogh Homeland. In samenwerking met BUas houdt hij zich de komende jaren bezig met onderzoek en methodes om de impact van Van Gogh Homeland te onderbouwen, evalueren en verbeteren. “Als bijzonder lector heb ik primair als taak onderzoek te coördineren, plannen, begeleiden en interpreteren. Dat onderzoek levert de bewijslast om de aanpak en impact van Van Gogh Homeland te onderbouwen, evalueren en verbeteren. In die setting ben ik de spil in een meerjarig onderzoeksprogramma”, aldus Smit.

“Van Gogh Homeland is een prachtig Brabants voorbeeld van New Dutch,” zegt Lian Duif. New Dutch is de nieuwe internationale merkstrategie van Nederland. Een beweging die laat zien hoe Nederland traditie en innovatie naadloos verbindt om maatschappelijke uitdagingen aan te gaan. Van Gogh Homeland vertaalt het erfgoed van Van Gogh naar hedendaagse thema’s zoals duurzaamheid, biodiversiteit en leefomgeving. Het is een levend bewijs van hoe historische genialiteit en toekomstgerichte oplossingen samenkomen – precies waar New Dutch voor staat.

Van Gogh als inspirator voor verandering

Brabantse broedplaats

Van Gogh als inspirator

Kunst en attractie ineen

Iconische Groene Kathedraal

Samenwerkingen en onderwijs

Living lab en bijzonder lector

New Dutch: Erfgoed als springplank naar de toekomst

Kopieer de tekst van dit verhaal

Van Gogh als inspirator voor verandering

Brabantse broedplaats

Van Gogh als inspirator

Kunst en attractie ineen

Iconische Groene Kathedraal

Samenwerkingen en onderwijs

Living lab en bijzonder lector

New Dutch: Erfgoed als springplank naar de toekomst

Kopieer de tekst van dit verhaal

Deze pagina delen